भारत-क्यानडा कूटनीतिक तनावका बीच भर्चुअल जी-२० सम्मेलनमा सहभागी हुँदै जस्टिन ट्रुडो

क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले भारतले आयोजना गरेको भर्चुअल जी-२० नेताहरूको शिखर सम्मेलनमा भाग लिने भएका छन् । ट्रुडोका अधिकारीहरूले बुधबार उनी बैठकमा भर्चुअल रूपमा सामेल हुने कार्यतालिका जारी गरेका छन् ।

भर्चुअल बैठकमा प्रधानमन्त्री ट्रुडोको सहभागिता भारत र क्यानडाबीच कूटनीतिक गतिरोधबीच हुन लागेको हो । यसअघि क्यानडाली सिनेटका सभामुख रेमोन्डे ग्याग्नेले अक्टोबर १२ मा दिल्लीमा सुरू भएको जी-२० मुलुुकका सभामुखहरूको शिखर सम्मेलनमा सहभागिता जनाएका थिए ।

नोभेम्बर १२ मा प्रधानमन्त्री ट्रुडोले भारतले भन्दै आएको आतङ्कवादी हरदीपसिंह निज्जरको हत्यामा भारतीय संलग्नताको आफ्नो आरोपलाई पुनः पुष्टि गरेका थिए । उनले आफ्नो मुलुकले हत्याको तहसम्म जानका लागि पूर्व र अन्य वैश्विक साझेदारहरूसम्म सम्पर्क गरेपछि नयाँदिल्लीले आफ्ना ४० कूटनीतिज्ञलाई ‘निष्कासित’ गरेर भियना महासन्धिको उल्लङ्घन गरेको आरोप लगाएका थिए ।

‘सुरूदेखि नै जब हामीले हाम्रो भूमिमा क्यानडाली नागरिकको हत्यामा भारत सरकारका एजेन्टहरू संलग्न रहेको विश्वसनीय आरोप थाहा पायौँ, तब उनीहरूलाई यो मामिलाको तलसम्म पुग्न सँगै काम गर्न आग्रह गर्न हामी भारत पुग्यौँ । हामीले अन्तर्राष्ट्रिय कानून र लोकतन्त्रको सार्वभौमसत्ताको यो गम्भीर उल्लङ्घनमा काम गर्न अमेरिका र अरू हाम्रा मित्र तथा सहयोगीहरूसँग पनि सम्पर्क गरेका छौँ,’ उनले भनेका थिए ।

क्यानडाले यसलाई गम्भीरताका साथ लिइरहेको उल्लेख गर्दै उनले भने, ‘हामी सबै साझेदारहरूसँग काम जारी राख्नेछौँ, क्यानाडा सधैँ कानूनको शासनका लागि खडा हुने देश हो, यदि ठूला मुलुकहरूले परिणामबिना अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको उल्लङ्घन गर्न सक्छन् भने यो सम्पूर्ण विश्वका लागि खतरनाक हुन्छ ।’ यद्यपि उनले ओटावाले सधैँ भारतसँग ‘रचनात्मक काम’ गर्न चाहेको बताए ।

अक्टोबरमा क्यानडाले भारतबाट आफ्ना ४१ कूटनीतिज्ञलाई फिर्ता बोलाएको थियो र उनीहरूको कूटनीतिक अधिकार खोस्ने भारतीय केन्द्र सरकारको निर्णयलाई ध्यानमा राखेर चण्डीगढ, मुम्बई र बेंग्लुरू वाणिज्य दूतावासहरूमा उसको भिसा र कन्सुलर सेवा रोकेको थियो ।

यद्यपि भारतीय विदेश मन्त्रालयले नयाँदिल्ली र ओटावामा पारस्परिक कूटनीतिक उपस्थितिमा समानताको माग गर्दै भारतमा कुनै पनि अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड उल्लङ्घन नगरिएको प्रतिक्रिया दिएको थियो । निज्जर हत्यामा आफ्नो दाबीलाई समर्थन गर्न क्यानाडाली पक्षले प्रमाणहरू प्रदान गर्न बाँकी रहेको भन्दै नोभेम्बर १६ मा विदेशमन्त्री एस जयशङ्करले प्रधानमन्त्री ट्रुडोलाई जवाफ दिएका थिए ।

यसैबीच जी-२० भर्चुअल शिखर सम्मेलन आज साँझ सुरू हुँदैछ । सम्मेलनमा अफ्रिकी युनियनका अध्यक्षसहित जी-२० का सबै नेता, नौ अतिथि देश र ११ अन्तर्राष्ट्रिय सङ्गठनका प्रमुखहरूलाई आमन्त्रित गरिएको छ । सम्मेलनले सेप्टेम्बरमा नयाँदिल्ली जी-२० शिखर सम्मेलनको समापनपछि भएका प्रमुख मुद्दा, नतिजा चयन र समीक्षा घटनाको सम्बोधन गर्नेछ ।