गैँडा स्थानान्तरणको सट्टा पाल्न माग

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको पश्चिम सेक्टर (नवलपुर क्षेत्र) बाट चार वटा गैँडा स्थानान्तरण गरी पूर्वी सेक्टर लगिने भएको छ । पश्चिम सेक्टरमा रहेकामध्ये १० वटा गैँडा पूर्वी सेक्टरमा लैजाने राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु विभागको निर्णय अनुसार बाँकी चार वटा गैँडा स्थानान्तरण गर्न लागिएको विभागका सूचना अधिकारी हरिभद्र आचार्यले जानकारी दिए ।

छ वटा गैँडा भने गत वर्षको चैतमै स्थानान्तरण गरी पूर्वी सेक्टर लगिएको थियो । गैँडाको घनत्व र बाढीको जोखिमका हिसाबले निकुञ्जमा पश्चिमभन्दा पूर्वी क्षेत्र बढी सुरक्षित रहेको भन्दै आन्तरिक रूपमा स्थानान्तरण गर्न लागिएको विभागका सूचना अधिकारी आचार्यले बताए । ‘बिहानै जङ्गलबाट निस्कने, राति गाउँ छिर्ने, किसानको बाली नष्ट गर्ने र बेला बेला मानिसलाई समेत आक्रमण गर्ने गरेको तथ्य एकातिर छ भने अर्कोतर्फ एउटै गोरेटो बाटोबाट निस्कने गैँडा त्यही बाटो फर्कंदा तस्करले समेत आक्रमण गर्ने गरेकाले स्थानान्तरण आवश्यक थियो,’ ।

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका सूचना अधिकारी अविनाश थापामगरले पश्चिम सेक्टरमा गैँडाको घनत्व बढी हुँदा पानी र वासस्थानको समेत समस्या भएको र अनुवंशिक सन्तुलन मिलाउनका लागि पनि स्थानान्तरण आवश्यक रहेको बताए । निकुञ्जको तथ्याङ्क अनुसार पश्चिम सेक्टरमा पूर्वी सेक्टरको तुलनामा गैँडाको चाप बढी छ । कसरालाई मध्य क्षेत्र मान्दा भने त्योभन्दा पश्चिममा ६५ प्रतिशत र पूर्वमा ३५ प्रतिशत गैँडा रहेको तथ्याङ्क छ । निकुञ्जमा पछिल्लो गणना अनुसार ६९४ गैँडा छन् ।

सन् २०२२ मा राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु विभागको नेतृत्वमा गठित प्राविधिक कार्यदलले गरेको एक वर्ष लामो सम्भाव्यता अध्ययनले निकुञ्जको पश्चिम सेक्टरबाट १० वटा गैँडालाई स्थानान्तरण गरेर पूर्वी सेक्टरमा लैजाने सिफारिस गरेको थियो । वन तथा वातावरण मन्त्रालयले उक्त कार्यदलको सिफारिस अनुसार १० वटा गैँडालाई स्थानान्तरण गर्न स्वीकृति दिएपछि २०८० को चैत महिनामा पश्चिम सेक्टरबाट ६ वटा गैँडालाई पूर्वी सेक्टरमा स्थानान्तरण गरिएको थियो ।