वायु प्रदुषणका कारण अहिले ‘मर्निङ वाक’ गर्दा थप रोग निम्तने खतरा

केही दिनदेखि वायु प्रदुषणका कारण काठमाडौं उपत्यकाका बासिन्दा रुघाखोकी, घाँटी खसखसाउने, आँखा पोल्ने, श्वासप्रश्वासलगायत विभिन्न समस्या लिएर अस्पताल पुग्ने गरेका छन् ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घको वातावरणसम्बन्धी निकाय ‘युएनईपी’ काअनुसार विश्वव्यापी समस्या निम्त्याएको वायु प्रदुषणका कारण विश्वमा हरेक वर्ष ७० लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ । काठमाडौंमा वायु प्रदुषणकै कारण मानिसको मृत्यु भएको घटना सार्वजनिक नभएको भएपनि यतिबेला वायु प्रदुषणसँग सम्बन्धित समस्या लिएर अस्पतालहरुमा जाने बिरामीको संख्या बढेको छ ।

अल्का अस्पतालका छाती रोग विशेषज्ञ डा. अहिस श्रेष्ठले विगत केही दिनदेखि आँखा, नाक, कान, घाँटी तथा श्वासप्रश्वाससँग सम्बन्धित समस्या लिएर अस्पताल आउनेको चाप बढेको बताएका छन् । उनकाअनुसार छातीको समस्याका कारण कतिपय बिरामीलाई आइसियुमा राख्नु परेको समेत छ । वायु प्रदुषणका कारण मुटुमा असर गर्ने र हृदयघातको समेत उच्च जोखिम हुने उनको भनाई छ ।

विशेषज्ञ डा. श्रेष्ठले भने, ‘प्रदुषणको कारणले गर्दा बिरामीको चाप अस्पतालहरुमा बिस्तारै बढ्दै गएको छ । विशेष गरेर श्वासप्रश्वासको समस्या लिएर बढी आउँछन् । सँगसँगै आँखा, नाक, कान, घाँटी तथा छालाका समस्या लिएर आएका छन् । घाँटी खसखस गर्ने, आँखा पोल्ने र आँशु आउनेलगायतका समस्या लिएर आएका छन् । छातीका संक्रमण लिएर बिरामीहरु धेरै छन् ।केही बिरामीहरु आइसियुमा समेत राख्ने अवस्था आएको छ । आइसियुको बिरामीको चाप पनि बढेको छ । वायु प्रदुषणले गर्दाखेरि हृदयघात हुने सम्भावना पनि बढी हुन्छ भन्ने अध्ययनले देखाएको छ । हाम्रो अरु अस्पतालका डाक्टरहरुको कुरा सुन्दा पनि मुटुका रोगीहरुको पनि उत्तिकै चाप बढेको छ ।’

डा. श्रेष्ठले वायु प्रदुषणले वृद्धवृद्धा, बालबालिका तथा गर्भवति र सुत्केरीमा ठूलो जोखिम निम्त्याएको बताए । मुटु, मिर्गौला, श्वासप्रश्वास लगायतका दीर्घरोगी पनि उच्च जोखिममा रहेको उनको भनाइ छ । उहाँले अहिलेको जटिल समयमा व्यायामको रुपमा बिहान हिँड्ने कार्य रोक्नुपर्ने बताए । मर्निङ वाल्कको नाममा बिहान हिँड्दा थप रोग निम्तिने भन्दै उनले घरमै बसेर व्यायाम गर्न सुझाव दिए । हिडेर मात्रै व्यायाम हुन्छ भन्ने मान्यताबाट यतिबेला पछि हट्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।

उनले भने, ‘उमेर समूहको कुरा गर्दा जहिले पनि स्वास्थ्यमा जोखिममा पर्ने भनेकै वृद्धवृद्धा र बालबालिका । अर्को भनेको गर्भवती र सुत्केरी महिला तथा दीर्घरोगीहरु जस्तो मुटु, मिर्गौला, श्वासप्रश्वास लगायतका रोगी पनि पनि उच्च जोखिममा हुन्छन् । त्यस्ता रोगीले बच्नुपर्ने मेरो सुझाव हुन्छ । हामी स्वस्थ हुनका लागि व्यायाम गर्ने, मर्निङ वाल्क गर्नेगर्छौं । जब अहिले बाहिर हिँड्दा झन् रोग निम्तिन्छ, बढी अस्वस्थ भइन्छ भने हिड्नुको के तुक ? त्यसकारण अहिलेको अवस्था जस्तो छ त्यसलाई विशेष महत्व दिनु जरुरी छ । अहिलेको अवस्थामा हिडडुल गर्नु एकदम खतरनाक छ । हिडडुल गर्नै पर्ने भए घरकै कोठामा हिँडडुल वा व्यायाम गर्न पनि सकिन्छ । हिडेर मात्रै व्यायाम हुन्छ भन्ने पनि होइन । हिडेर मात्रै व्यायाम हुन्छ भन्ने कुरामा अहिले लाग्नु हुँदैन ।’

डा. श्रेष्ठले वायु प्रदुषणले खताराको तह पार गरेकाले सरकारले जनस्वास्थ्यलाई ध्यानमा राखेर केही न केही निर्णय गर्नुपर्ने बताए । ‘सरकारले जनस्वाश्थ्यामा सरोकार राख्ने हो भने यसबारेमा केही न केही सोच्न आवश्यक भइसकेको अवस्था हो । सरकारी तवरबाट के कस्तो निर्णय आउँछ त्यो हेर्न बाँकी नै छ । तर जनस्वास्थ्यको अवस्थालाई खतराको तह पार गरिसकेको अवस्थामा केही न केही निर्णय होला भन्ने ठानेको छ,’ उनले भने, ‘त्यो सरकारले विशेषज्ञहरुसँग बसेर गर्ने निर्णयको एउटा पाटो भयो तर व्यक्तिगत रुपमा मैले भन्नुपर्दा यो अवस्था आइसकेको छ ।’

डा. श्रेष्ठले वायु प्रदुषण विकराल बन्दै गएकाले नियमित औषधि सेवन गरिरहेका दीर्घरोगीहरुले समय समयमा स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्ने बताए । सन्तुलित, पोषिलो र स्वस्थ भोजनमा ध्यान दिनुपर्नेछ । बाहिर हिँड्डुल गर्नैपर्ने अवस्थामा मास्क प्रयोग गरेर धेरै हदसम्म बच्न सकिने उनले भनाई छ ।