विश्वको सबैभन्दा शक्तिशाली रकेट स्टारसिपको परीक्षण सफल

विश्वको सबैभन्दा शक्तिशाली रकेट स्टारसिपको पाँचौं परीक्षण सफल भएको  छ। यस परीक्षणमा, पृथ्वीबाट ९६ किलोमिटर माथि पठाइएको सुपर हेभी बूस्टरलाई लन्चप्याडमा फिर्ता ल्याइएको थियो । यो परीक्षणका क्रममा स्टारशिप पृथ्वीको वायुमण्डलमा पुनः प्रवेश गराइयो र हिन्द महासागरमा नियन्त्रित अवतरण गरियो । जब स्टारशिप पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्‍यो, यसको गति २६,००० किलोमिटर प्रति घण्टा थियो र तापमान १४३० डिग्री सेल्सियस पुगेको थियो ।

स्टारशिपको यो परिक्षण आइतबार साँझ टेक्सासबाट सुरु गरिएको थियो । स्टारशिप स्पेसक्राफ्ट र सुपर हेभी रकेटलाई सामूहिक रूपमा ‘स्टारशिप’ भनिन्छ । स्टारशिपमा ६ र्याप्टर इन्जिन छन् भने सुपर हेभीमा ३३ र्याप्टर इन्जिन छन्  । विश्वका धनी व्यापारी एलन मस्कको कम्पनी स्पेसएक्सले यो रकेट बनाएको हो । स्टारशिपको उचाइ ३९७ फिट रहेको छ । यो पूर्ण रूपमा पुनः प्रयोज्य छ र १५० मेट्रिक टन लोड बोक्न सक्षम छ । स्टारशिप प्रणालीले एकै पटक १०० जनालाई मंगल ग्रहमा लैजान सक्छ । स्टारशिपलाई पेलोड वितरण, चन्द्र मिशनहरू, र अन्तरग्रहीय यातायात जस्ता कार्यहरू गर्न सक्ने गरि बनाइएको छ ।

यो प्रक्षेपण महत्वपूर्ण छ किनभने यसले मात्र मानिसलाई अन्तरग्रहीय बनाउनेछ । अर्थात् यसको सहयोगमा पहिलो पटक पृथ्वी बाहेक अन्य ग्रहमा मानवले पाइला टेक्न सक्छ । मस्कले २०२९ सम्ममा मंगल ग्रहमा मानिस पठाउन र त्यहाँ उपनिवेश स्थापना गर्न चाहन्छन् । यो अन्तरिक्ष यानले एक घण्टाभन्दा कम समयमा मानिसलाई संसारको जुनसुकै कुनामा पुर्‍याउन सक्षम हुनेछ ।

मंगल ग्रहमा उपनिवेश स्थापना गर्नुपर्ने आवश्यकताबारे मस्क भन्छन्, ‘पृथ्वीमा जीवन समाप्त हुने घटनाले मानवताको अन्त्य निम्त्याउन सक्छ, तर यदि हामीले मंगल ग्रहमा आफ्नो आधार बनायौं भने मानवता त्यहाँ बाँच्न सक्छ ।’ लाखौं वर्ष अघि डायनासोरको जीवन समाप्त हुने घटनाका कारण पृथ्वीमा मृत्यु भएको थियो । यसैबीच, प्रोफेसर स्टीफन हकिङले २०१७ मा भनेका थिए कि यदि मानिस बाँच्न चाहन्छ भने १०० वर्षभित्र विस्तार गर्नु पर्दछ ।

यो मिसन सफल हुनु महत्त्वपूर्ण छ किनभने स्टारशिप स्पेसक्राफ्ट नासाको आर्टेमिस कार्यक्रमको हिस्सा हो । यसबाट मानिस ५ दशकपछि चन्द्रमामा फर्किने छन् । स्टारशिपले चन्द्रमाको मिशनको अन्तिम चरण पूरा गर्नेछ । यसअघि, स्टारशिपको चौथो परीक्षण ६ जुन २०२४ मा भएको थियो, जुन सफल भएको थियो । यस परिक्षणमा, स्टारशिपलाई अन्तरिक्षमा लगिएको थियो, त्यसपछि पृथ्वीमा ल्याइयो र पानीमा अवतरण गरियो ।

परीक्षणको मुख्य लक्ष्य यो थियो कि पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्दा स्टारशिप जीवित रहन सक्छ कि सक्दैन । परीक्षणपछि कम्पनीका सञ्चालक एलन मस्कले भनेका थिए, ‘धेरै टाइलहरू हराएको र फ्ल्यापमा क्षति पुगे पनि स्टारशिपले समुद्रमा सफ्ट ल्यान्डिङ गरेको थियो ।’ तेस्रो परीक्षणमा पुनः प्रवेश पछि स्टारशिपसँग सम्पर्क बिच्छेद भएको थियो। यो परीक्षण १४ मार्च २०२४ मा भएको थियो।

यो परिक्षण सफल नभए पनि, स्टारशिपले कक्षामा पुगेपछि पेलोड ढोका खोल्न र बन्द गर्न सफल भयो, रकेट भित्र दुई ट्यांकहरू बीच धेरै टन तरल अक्सिजन सारियो, र स्टारशिप पृथ्वीको वायुमण्डलमा पुनः प्रवेश गर्यो। दोस्रो परीक्षण १८ नोभेम्बर २०२३ मा गरिएको थियो। सुपर हेभी बूस्टर र स्टारशिपको पृथकीकरण लगभग २.४ मिनेटपछि सुरु भएको थियो, तर बूस्टर पृथ्वीमा फिर्ता अवतरण गर्नुपर्नेमा ३.२ मिनेट पछि ९० किलोमिटर माथि विस्फोट भयो। योजना अनुसार स्टारशिप अघि बढ्यो । करिब ८ मिनेटपछि, पृथ्वीबाट १४८ किलोमिटर उचाइमा रहेको स्टारशिप पनि खराब भयो, जसका कारण यसलाई नष्ट गर्नुपरेको थियो। यो उडान टर्मिनेशन प्रणाली मार्फत नष्ट गरिएको थियो।

दोस्रो परीक्षणमा, रकेट र स्टारशिपलाई अलग गर्न पहिलो पटक हट स्टेजिङ प्रक्रिया प्रयोग गरिएको थियो, जुन पूर्ण रूपमा सफल भएको थियो। सबै ३३ र्याप्टर इन्जिनहरूले प्रक्षेपणदेखि विभाजनसम्म ठीक तरिकाले काम गरे। स्टारशिपको पहिलो परिक्रमा परीक्षण २० अप्रिल २०२३ मा गरिएको थियो। यस परीक्षणमा बूस्टर ७ र शिप २४ लन्च गरिएको थियो। उडेको ४ मिनेटपछि स्टारशिप मेक्सिकोको खाडीबाट ३० किलोमिटर माथि विस्फोट भएको थियो।