सी चिनफिङको आजीवन पदमा बस्ने निर्णयले चीनको विश्व सम्बन्धलाई जटिल बनाउँछ : हिलारी क्लिन्टन

पूर्वअमेरिकी विदेशमन्त्री हिलारी क्लिन्टनले चिनियाँ नेता सी चिनफिङको आजीवन पदमा बस्ने निर्णयले चुनौती पैदा गर्ने बताएकी छन्।

सिंगापुरमा ब्लूमबर्ग न्यू इकोनोमी फोरममा बोल्दै उनले सीको यस्तो कदमले चीनभित्र घरेलु चुनौती मात्र नभई चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीचको द्विपक्षीय सम्बन्धलाई पनि जटिल बनाउने बताइन्।

बेइजिङ र वाशिङ्टनबीच ताइवान स्ट्रेट र साउथ चाइना सीमा सैन्य गतिविधिका साथै प्रविधि निर्यात र लगानीमा अमेरिकी प्रतिबन्धलगायत धेरै विषयमा तनाव बढ्दै गएको छ।

क्लिन्टनले सी चिनफिङका लक्ष्यबारे चिन्ता व्यक्त गर्दै अनिश्चितकालसम्म पदमा रहने उनको निर्णयले चिनियाँ प्रणालीमा चुनौतीहरू सिर्जना गर्ने र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा नकारात्मक प्रभाव पार्ने बताइन्।

क्लिन्टनले उत्तरदायित्वमा सीको जीवनकालको प्रभावलाई जोड दिँदै प्रश्न गरिन्, ‘जवाफदेही नहुने व्यक्तिसँग तपाईं कसरी व्यवहार गर्नुहुन्छ?’

उनले यस निर्णयले उच्च अधिकारीहरूलाई पदच्युत गरेको र चीनमा आर्थिक समस्या निम्त्याएको, अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध जटिल र तनावपूर्ण बनाउनमा भूमिका खेलेको बताइन्।

सी चिनफिङले मार्चमा देशको संसदको वार्षिक सत्रमा चीनको नेताको रूपमा तेस्रो कार्यकाल जितेका थिए, जसले उनलाई माओ त्सेतुङपछिको सबैभन्दा शक्तिशाली नेताको रूपमा स्थापित गर्‍याे।

सन् २०१८ मा राष्ट्रपतिको पदमा कार्यकाल सीमा हटाइएपछि सीले आफ्नो शासन अनिश्चितकालका लागि लम्ब्याउने मौका पाए। राष्ट्रपति पदको भूमिकामा औपचारिक प्रकृतिका बावजुद यो कदमले चीनको राजनीतिक परिदृश्यमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पारेको छ।

क्लिन्टनले सीको दृष्टिकोणलाई उनका पूर्ववर्ती हु जिन्ताओसँग तुलना गरिन्, जसले चिनियाँ सरकार र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध दुवैमा नेतृत्वको निरन्तर नवीकरणका लागि आजीवन पदमा नबस्ने निर्णय गरे।

चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीच तनाव कायमै रहेकाले क्लिन्टनले नोभेम्बर १५ मा सान फ्रान्सिस्कोमा हुने एसिया-प्रशान्त आर्थिक सहयोग शिखर सम्मेलनमा सी चिनफिङ र राष्ट्रपति जो बाइडेनबीचको आगामी बैठकबाट महत्त्वपूर्ण घटनाक्रम विकास हुने अपेक्षा गरिन्। दुई नेताबीच झण्डै एक वर्षपछिको पहिलो व्यक्तिगत भेट हुन लागेको हो।

क्लिन्टनले आफ्नो देशमा सञ्चालन हुने अमेरिकी व्यवसायको सम्बन्धमा चीनको तर्फबाट ‘वास्तविक उदासीनता’ स्वीकार गरिन्। साथै अमेरिकी कंग्रेसबाट चीनले खडा गरेको चुनौतीलाई सम्बोधन गर्न दबाब दिइन्। उनी बाइडेन-सी भेटलाई विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रका लागि ‘टेबल रिसेट’ गर्ने अवसरका रूपमा हेर्छिन्।

बढ्दो भूराजनीतिक तनाव, आर्थिक चुनौती र विदेशी लगानीकर्ताको घट्दो विश्वासका बीचमा सी चिनफिङको नोभेम्बर १४ देखि १७ सम्मको संयुक्त राज्य अमेरिका भ्रमण हुन लागेको हो।

व्यापार लबिङ समूहहरूले भर्खरै गरेका सर्वेक्षणहरूका अनुसार चीनको जीडीपीमा महत्त्वपूर्ण योगदान दिने घरजग्गा क्षेत्र संकटको सामना गरिरहेको छ र चीनमा पश्चिमी व्यवसायहरूको विश्वास ऐतिहासिक तल्लो तहमा पुगेको छ।

पश्चिमसँगको अन्य तनावमा विदेशी व्यवसायहरूमा क्य्राकडाउन राष्ट्रिय सुरक्षा र जासुसीजस्ता क्षेत्रमा बढ्दो नियामक छानबिन समावेश छन्।

क्लिन्टनले बाइडेन र सीबीचको भेटलाई यी चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्ने र अमेरिका-चीन सम्बन्धको गतिलाई नयाँ आकार दिने अवसरको रूपमा व्याख्या गरिन्।