दक्षिण एशियामा वायु प्रदूषणले पाँच वर्षभन्दा बढी आयु घटाउन सक्नेः अध्ययन

बढ्दो वायु प्रदूषणले विश्वको सबैभन्दा प्रदूषित क्षेत्रहरू मध्ये एक दक्षिण एशियामा प्रति व्यक्तिको आयु पाँच वर्षभन्दा बढीले घटाउन सक्ने एक अध्ययनले देखाएको छ । मंगलबार प्रकाशित एक प्रतिवेदनले स्वास्थ्यमा खतरनाक वायुको बढ्दो प्रदुषणलाई हरियो झण्डा देखाएको छ।

विश्वका सबैभन्दा प्रदूषित देशहरू बंगलादेश, भारत, नेपाल र पाकिस्तान समावेश भएको यस क्षेत्रले विश्वव्यापी रूपमा प्रदुषणका कारण गुमाएको कुल आयुको आधाभन्दा बढी वर्ष ओगटेको छ । युनिभर्सिटी अफ शिकागोको इनर्जी पोलिसी इन्स्टिच्युट (इपीक) ले आफ्नो पछिल्लो प्रतिवेदनमा वायु गुणस्तर जीवन सूचकांक उल्लेख गरेको छ।

द्रुत औद्योगीकरण र जनसंख्या वृद्धिले दक्षिण एशियामा हावाको गुणस्तर घटाउन योगदान पुर्‍याएको छ, जहाँ कण प्रदूषणको स्तर हाल शताब्दीको सुरुको तुलनामा ५० प्रतिशत भन्दा बढी छ र अहिले ठूला स्वास्थ्य खतराहरूले उत्पन्न हुने खतराहरूलाई छाँयामा पारेको छ।

विश्वको सबैभन्दा प्रदूषित देश बंगलादेशका मानिसहरूले प्रतिव्यक्ति औसतमा ६ दशमलव ८ वर्ष जीवन गुमाउँछन्, जुन संयुक्त राज्य अमेरिकामा ३ दशमलव ६ महिनाको तुलनामा छ । वायुजन्य जरिवानामा भएको वृद्धिको प्रभाव गणना गर्न स्याटेलाइट डाटा प्रयोग गरेको अध्ययनले देखाएको छ।

‘सन् २०१३ देखि विश्वको प्रदूषणको ५९ प्रतिशत बृद्धिको लागि भारत जिम्मेवार रहने छ,’ रिपोर्टमा भनिएको छ, ‘ खतरनाक हावाले देशका केही अधिक प्रदूषित क्षेत्रहरूमा जीवनलाई अझ छोटो पार्ने खतरा छ। सघन जनसंख्या भएको नयाँ दिल्ली, विश्वको सबैभन्दा प्रदूषित मेगसिटीमा, औसत आयु १० वर्ष भन्दा बढीले घटेको छ।’

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) द्वारा सिफारिस गरिएको फोक्सोलाई हानिकारक वायुजनित कणहरूको विश्वव्यापी स्तरलाई घटाएर २ दशमल ३ वर्ष वा संयुक्त १७ दशमलव ८ बिलियन जीवन वर्ष बढ्न सक्छ ।

प्रति क्यूबिक मिटर औसत वार्षिक पीएम २ दशमलव ५ सांद्रता ५ माइक्रोग्राममा सीमित गर्ने विश्व स्वास्थ्य संगठनको दिशानिर्देश पूरा गर्दा पाकिस्तानका एक औसत बासिन्दाले ३ दशलमव ९ वर्ष पाउनेछन्, जबकि नेपालका बासिन्दाले उक्त निर्देशिका पालना गरे ४ दशमलव ६ वर्ष बढी बाँच्न सक्ने रिपोर्टमा उल्लेख छ।

यसैबीच, चीनले सन् २०१३ र २०२१ को बीचमा ४२ दशमलव ३ ले प्रदूषण कम गरेको छ । रिपोर्टले प्रदूषण विरुद्ध लड्नका लागि उपकरणहरूको पहुँच बढाउन विश्वव्यापी असमानताहरूलाई हटाउन भनेको छ । यस्तै वायु गुणस्तर डेटा उत्पन्न गर्न आवश्यक रहेको कुरालाई महत्व दिएको छ ।