फ्याक्टचेक : भारतले नयाँ संसदमा राखेको नक्सा ‘अखण्ड भारत’कै हो ?
३० जेठ २०८० १८:४१
भारतले आफ्नो नवनिर्मित संसद भवनमा राखेको नक्साको बारेमा अहिले नेपाललगायत भारतका छिमेकी देशमा विवाद देखिएको छ । सामाजिक सञ्जालमा यसलाई अखण्ड भारतको रुपमा व्याख्या गरिएको छ र केही नेपाली नेताहरुले भारतको यस्तो कदमको आलोचना गरेका छन् ।
गत २८ मेमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले नवनिर्मित संसद भवनको उद्घाटन गरेपछि संसदमा रहेको उक्त नक्सा सार्वजनिक भएको थियो । भारतका संसदीय मन्त्री प्रह्लाद जोशीले नक्सालाई ‘अखण्ड भारत’को रुपमा परिचित गराएका थिए ।
ಸಂಕಲ್ಪ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ – ಅಖಂಡ ಭಾರತ 🇮🇳#NewParliamentBuilding#MyParliamentMyPride pic.twitter.com/tkVtu3CCoh
— Pralhad Joshi (@JoshiPralhad) May 28, 2023
यसैबीच, यही ९ जुनमा चिनियाँ सामाजिक सञ्जाल वेइबोमा चिनियाँ सरकारद्वारा भेरिफाइड भएको ‘कम्युनिस्ट चाइना’ नामको ह्यान्डलबाट बालेन साहले आफ्नो कार्यकक्षमा ग्रेटर नेपालको नक्सा राखेको विषयलाई प्रमोट गरिरहेको पाइएको छ । जसमा चिनियाँले नेपालको सार्वभौमिकतालाई सहयोग गरिरहेको दाबी गरिएको छ ।
नेपालका मात्र नभई पाकिस्तान, बंगलादेशका धेरै जनाले यो मुद्दालाई सामाजिक सञ्जालमा विस्तार गरिरहेका छन् ।
भारतीय मूलका प्रोफेसर अशोक स्वेनले पनि यस विषयमा ट्वीट गरेका छन् । ‘काठमाडौंका मेयरले मोदीको अखण्ड भारतको काउन्टरमा गे्रटर नेपालको नक्सा आफ्ना कार्यकक्षमा लगाएका छन् । ग्रेटर नेपालमा भारतको ठूलो भूभागको साथै मुख्य भूमि र उत्तरी भारत जोड्ने भूभागलाई पनि समेटेको छ,’ उनले ट्वीटमा उल्लेख गरेका छन् ।
Kathmandu Mayor has placed a map of ‘Greater Nepal’ in his chamber to counter Modi’s placing of the ‘Akhand Bharat’ mural in his new parliamentary building in New Delhi. Not only are large parts of India included in the ‘Greater Nepal’ even the land link between mainland and… pic.twitter.com/pvg74k8x2V
— Ashok Swain (@ashoswai) June 9, 2023
८ जुनमा ह्यासट्याग ‘अखण्ड ड्यास नेपाल’ ट्रेन्डिङमा परेको थियो भने धेरैले यसबारे पोस्ट गरेको पाइएको छ । २३० जना युजरले उक्त ह्यासट्यागसहित ट्वीट गरेको र यसले ५ लाख ५० हजार एकाउन्टलाई प्रभावित पारेको हामीले फेला पारेका छौं ।
फ्याक्टचेक
डीफ्य्राकले गरेको फ्याक्टचेकमा यसबारे धेरै रिपोर्टहरु फेला परेको छ । टाइम्स नाउमा भारतका राष्ट्रिय ग्यालरी तथा मोडर्न आर्ट कार्यालयका निर्देशक अद्वैत गडनायकले उक्त नक्साले भारतको प्राचीन अवस्था झल्काउने बताएका छन् ।
टाइम्स नाउसँगकै अन्तर्वार्तामा भारतीय विदेशमन्त्री एस जयशंकरले यस विषयमा पाकिस्तानसँग बुझ्ने क्षमता नभएको आरोप लगाएका छन् भने अन्य छिमेकी देशले यस बारेमा राम्रोसँग बुझेको बताएका छन् । उनले यो नक्सा अहिलेको वा अखण्ड भारतको नभई सम्राट् अशोककालीन भएको स्पष्टीकरण दिएका छन् ।
बुद्धिजीवी दिलीप मण्डलले पनि ट्वीट गर्दै यसलाई मौर्य साम्राज्यको रुपमा बुझ्नुपर्ने तर्क गरेका छन् । ‘भारतको नयाँ संसद भवनको नक्सामा कुनै विवाद छैन । यसले अखण्ड भारत वा यसखाले अवधारणाको प्रतिनिधित्व गर्दैन । किनकि यहाँ तमिलनाडुलाई उल्लेख गरिएको । तपाईंले यहाँ रंग अन्तर देख्न सक्नुहुन्छ । यसले वास्तावमा मगध वा मौर्य साम्राज्यलाई जनाउँछ,’ उनले लेखेका छन् ।
There’s nothing controversial in this image from the new parliament building. It doesn’t represent Akhand Bharat or similar concepts, as Tamilnadu is notably absent. You can notice the colour difference.
It actually depicts the great Buddhist Magadh/Mauryan Empire; something… pic.twitter.com/T01po4cRqW
— Dilip Mandal (@Profdilipmandal) June 8, 2023
हाम्रो अनुसन्धानअनुसार सामाजिक सञ्जालमा अखण्ड भारतको दाबी गरेअनुसार भारतीय संसदमा राखिएको नक्साबारे कुनै विवाद गर्नुपर्ने देखिँदैन र यो नक्सा मौर्यकालीन देखिन्छ । यसलाई पाकिस्तानी तथा चिनियाँ सामाजिक प्रयोगकर्ताले सामाजिक सञ्जालमा फैलाउन वा मिसलिडिङ गर्न खोजेको बुझिन्छ ।
(डीफ्र्याकका लागि अनन्या शर्माले गरेको फ्याक्टचेक रिपोर्टको अनुवाद)
प्रतिक्रिया